Chương 18: Các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học tác dụng trên một số cơ quan người và động vật
Các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học khác nhau thì có tác
dụng khác nhau lên các cơ quan, bộ phận của cơ thể.
Có điều cần lưu ý khi dùng cây cối trong đó chứa các hợp chất
thiên nhiên có hoạt tính sinh học thì thường phức tạp hơn đối với
một hợp chất hóa học riêng lẻ. Chúng ta không nên quên rằng dược
liệu toàn bộ không phải bao giờ cũng tác dụng như từng phần riêng
biệt của chúng. Chúng có thể có tác dụng hiệp đồng, chẳng hạn ở
dương địa hoàng tía tác dụng của digitoxosid được tăng cường bởi
saponin, digitoflavon, muối canxi trong cây này. Song cũng có tác
dụng đối lập nhưng rất hiếm chẳng hạn ở ma hoàng, tác dụng của
ephedrin tách rời làm cao huyết áp hơn là ma hoàng toàn cây. Cũng
có thể trong một cây có chất này có tác dụng này, nhưng cũng có
chất kia tác dụng kia; chẳng hạn cây Sazothammus scoparicis có
flavon gây lợi tiểu, nhưng cũng có spartein gây co mạch thúc đẻ.
Dưới đây là các bảng kể ra một số hoạt chất và dược liệu có tác
dụng trên các cơ quan khác nhau của cơ thể.