Chương 18: Các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học tác dụng trên một số cơ quan người và động vật

Các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học khác nhau thì có tác dụng khác nhau lên các cơ quan, bộ phận của cơ thể. Có điều cần lưu ý khi dùng cây cối trong đó chứa các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học thì thường phức tạp hơn đối với một hợp chất hóa học riêng lẻ. Chúng ta không nên quên rằng dược liệu toàn bộ không phải bao giờ cũng tác dụng như từng phần riêng biệt của chúng. Chúng có thể có tác dụng hiệp đồng, chẳng hạn ở dương địa hoàng tía tác dụng của digitoxosid được tăng cường bởi saponin, digitoflavon, muối canxi trong cây này. Song cũng có tác dụng đối lập nhưng rất hiếm chẳng hạn ở ma hoàng, tác dụng của ephedrin tách rời làm cao huyết áp hơn là ma hoàng toàn cây. Cũng có thể trong một cây có chất này có tác dụng này, nhưng cũng có chất kia tác dụng kia; chẳng hạn cây Sazothammus scoparicis có flavon gây lợi tiểu, nhưng cũng có spartein gây co mạch thúc đẻ. Dưới đây là các bảng kể ra một số hoạt chất và dược liệu có tác dụng trên các cơ quan khác nhau của cơ thể.