Trichobankin và mmunotoxin tái tổ hợp

Immunotoxin (ITs) được xác định là những chất gây độc cho tế bào, được tạo ra để giết một cách chọn lọc quần thể tế bào mà ở đó có biểu hiện những kháng nguyên hoặc receptor bề mặt đặc hiệu. Những độc tố dạng này đang được nghiên cứu và chế tạo không chỉ trong trị liệu ung thư (Kreitman RJ & Pastan I, 1998), mà còn được thử nghiệm trên các bệnh khác như GvHD (graft-versus-host disease), các bệnh tự miễn dịch và AIDS (Thrush GR et al, 1996)... Immunotoxin được tạo ra bằng việc kết hợp giữa hai yếu tố là chất gây độc (toxins) có bản chất là protein và tác nhân hướng đích theo các phương pháp liên kết hoá học hoặc bằng công nghệ DNA tái tổ hợp (Pastan I, 1997). Cho đến nay, các toxin thường hay đuợc dùng để chế tạo ITs là các protein từ vi khuẩn [Pseudomonas exotoxin (PE) hay diphtheria toxin (DT)], hay nhóm các protein bất hoạt ribosom (Riosome Inactivating Proteins, RIPs) như: Ricin, Pokweed Anti-viral Protein (PAP), Saporin (SAP)…]. Cả hai loại toxin này tác động lên tế bào theo cơ chế làm bất hoạt EF-2 (PE, DT) hay tác động lên điểm gắn của EF-2 (RIPs) trên tiểu phần ribosome 28S, làm ức chế quá trình sinh tổng hợp protein. Mặc dù các toxin kể trên thường có hoạt tính cao và chỉ bằng không đến 10 phân tử có thể giết chết một tế bào đích, việc kết hợp chúng để tạo ra ITs còn mang lại giá trị sử dụng cao hơn nhiều. Các kết quả nghiên cứu cũng đã cho thấy ITs tạo ra từ các toxin kể trên có khả năng ức chế mạnh tế bào ung thư và có hiệu quả do tính hướng đích và chọn lọc (Li BY, Ramakrishnan S, 1994). Các tác nhân hướng đích được dùng để chế tạo ITs là các loại kháng thể đơn dòng (MAbs), hormone sinh trưởng, cytokine, receptor tan... Trên thế giới, nhiều tác giả cũng đã thử và thành công trong việc tạo cộng hợp độc tố miễn dịch RIPs với các kháng thể đơn dòng. Một hướng khác cũng đang được tiến hành là nghiên cứu tạo dòng phân tử protein lai tái tổ hợp giữa RIPs hoặc các độc tố khác với các protein hoặc peptide có khả năng nhận diện các tế bào đích thông qua các kháng nguyên hoặc receptor đặc hiệu trên bề mặt tế bào đích. Đây là những hướng nghiên cứu được coi là có triển vọng nhằm tạo ra những sản phẩm là độc tố miễn dịch tái tổ hợp (recombinant immunotoxin) đặc hiệu phục vụ cho việc trị liệu không chỉ cho một số dạng ung thư mà còn cho một số bệnh tự miễn và AIDS.